Adaptogeny - czym są i do czego służą?

Adaptogeny są znane od bardzo dawna. Mimo wszystko nie do końca zdawano sobie sprawę z ich pełnego potencjału. Bardzo szybko zyskują na popularności choćby dlatego, że z powodzeniem można je wykorzystać zarówno do kształtowania sylwetki, jak i poprawy funkcji umysłowych.

Adaptogeny – czym są i po co je stosować?

Adaptogeny są z nami od tysiącleci, początkowo powszechnie wykorzystywane do celów leczniczych. Z czasem wachlarz stosowania zaczął się rozszerzać, ponieważ zauważono ich potencjał względem funkcji umysłowych i fizycznych. W Polsce nie są tak znane i cenione jak w wielu innych krajach, aczkolwiek powoli zyskują na popularności. Poza tym osoby aktywne, pracujące nad sylwetką i poprawą parametrów fizycznych, na pewno niejednokrotnie kierowały swoją uwagę lub słyszały o żeń-szeniu. Zacznijmy od tego, że nazwa całej grupy środków pochodzi od łacińskiego słowa „adaptare”, oznaczającego adaptację. W zasadzie chodzi o możliwość dopasowania i przetrwania w trudnych warunkach. Ich działanie jest związane głównie z podnoszeniem odporności i działaniem supresyjnym w stosunku do kortyzolu, obniżającym poziom stresu. Aktualnie stres jest codziennym towarzyszem człowieka, co stanowi czynnik zwiększający ryzyko wielu powikłań i jednostek chorobowych. Oczywiście adaptogeny wykazują cechy wspólne dla całej grupy, aczkolwiek każdy poszczególny środek posiada też własne, unikalne cechy oddziałujące na organizm osoby przyjmującej.

Adaptogeny – jak wpływają na organizm i komu są polecane?

Tak po prawdzie adaptogeny można polecić każdemu, kto nakłada na siebie duże obciążenia fizyczne i/lub umysłowe. Rzecz jasna mowa tutaj o zdrowych osobach, które nie borykają się z bardzo poważnymi schorzeniami zdrowotnymi. Przeciwskazaniem może też być ciąża – wówczas dobrze skonsultować suplementację ze specjalistą. W normalnych warunkach adaptogeny nie powinny sprawiać problemów. Kwestia doboru odpowiedniego środka adekwatnie do celu, jaki chcemy osiągnąć. Mimo wszystko - poza ciążą i okresem karmienia - nie zaleca się ich, jeśli stosujemy antydepresanty, środki antykoagulacyjne, preparaty insuliny czy w przypadku, gdy nadmiernie spożywamy alkohol. Przykładowo, dla delikatnego pobudzenia, jasności umysłu i poprawy pamięci osobiście stosuję połączenie bacopa monnieri + gotu kola + ginkgo biloba. Z kolei przed treningiem i/lub przed snem, zależnie od aktualnych potrzeb, suplementuję ashwagandhę. Co ciekawe, przyjmowana przed snem jest w stanie pomóc w zasypianiu i regeneracji.Generalnie, sztandarową funkcją tej grupy środków jest podnoszenie odporności na stres, obniżanie nadmiernego poziomu kortyzolu, poprawa działania układu immunologicznego i dobroczynny wpływ na układ nerwowy. Przystosowanie wynikające ze stosowania adaptogenów nie ogranicza się wyłącznie do stresu. Może dotyczyć również pomoc w zaadaptowaniu się do intensywnego wysiłku fizycznego. Z drugiej strony, ekstremalny trening także jest dawką stresu dla organizmu. Zioła wykazujące potencjał adaptogenny mają naprawdę szerokie spektrum działania. Właśnie dlatego tak istotne jest dopasowanie odpowiedniego środka do potrzeb organizmu. Należy pamiętać, że każdy jest inny i może w innym stopniu odczuwać działanie suplementu. Ustalono nawet kilka zasad, a właściwie warunków, które powinien spełniać środek, aby zostać zaliczonym w poczet adaptogenów. Przede wszystkim nie może być toksyczny dla organizmu. Powinien też wykazywać dobroczynne i wielokierunkowe działanie odnoszące się do więcej niż jednego układu. Ponadto zioła te powinny obniżać poziom stresu, jego wpływ na cały organizm oraz zmniejszać ewentualne skutki ekspozycji na czynniki stresowe. Co ciekawe, adaptogeny pozytywnie wpływają też na nadnercza, które zazwyczaj są silnie obciążane działaniem stresorów. Wiele z nich oddziałuje na funkcje umysłowe, takie jak zdolność uczenia się, pamięć, jasność umysłu i przebieg procesów myślowych. Nierzadko zapewniają też komfort psychiczny, dodają energii i korzystnie wpływają na motywację do działania. Do popularnych, cenionych i ogólnych właściwości, przypisywanych grupie adaptogenów śmiało możemy zaliczyć:

• redukcję stresu i obniżenie kortyzolu,
• działanie immunostymulujące,
• działanie przeciwzapalne,
• działanie antyoksydacyjne, redukcję stresu oksydacyjnego,
• obniżenie uczucia niepokoju,
• minimalizowanie nerwowości, rozdrażnienia,
• podniesienie komfortu psychicznego,
• podniesienie energii psycho – fizycznej,
• poprawa niektórych funkcji umysłowych,
• wzrost witalności,
• wspieranie funkcjonowania układu nerwowego i immunologicznego.

Niektóre źródła nadmieniają też, że adaptogeny posiadają też właściwości sprzyjające poprawie wrażliwości komórek na działanie insuliny. Wówczas śmiało można z nich skorzystać np. przy insulinooporności. Do najpopularniejszych adaptogenów, na które warto zwrócić uwagę, zaliczamy:

• ashwagandhę,
• różeniec górski,
• bacopa monnieri,
• gotu kola,
• żeń szeń (syberyjski i koreański),
• cytryniec chiński,
• Lion’s mane,
• cordyceps.