NAC (N-acetylocysteina) to związek cechujący się wieloma pozytywnymi właściwościami. Wspiera kondycję zdrowotną, korzystnie działa na niemal cały organizm, chroni go, a do tego może się przydać sportowcom.
Badania potwierdzają, że może poprawiać stan osób borykających się z wieloma problematycznymi stanami, takimi jak zaburzenia snu, huśtawki nastrojów, stany zapalne,
insulinooporność. NAC jest też powiązana z glutationem, więc może wspomóc walkę ze stresem oksydacyjnym i łagodzić jego skutki.
NAC, a stres oksydacyjny i uszkodzenia oksydacyjne
Zaburzenia równowagi między procesami antyoksydacyjnymi i prooksydacyjnymi, to wbrew pozorom poważny problem. Wówczas dochodzi do wzmożonej aktywności agresywnych, wolnych rodników / reaktywnych form tlenu, których działanie doprowadza do uszkodzeń DNA, komórek oraz tkanek w całym organizmie.
Co ma do tego N-acetylocysteina? Zacznijmy od tego, że jest to zmieniona, ale aktywna biologicznie forma aminokwasu siarkowego, jakim jest cysteina. Ta z kolei jest niezbędna do sprawnego wytwarzania glutationu (GSH) pełniącego rolę najważniejszego i zarazem najsilniejszego, naturalnego antyoksydantu.
Zewnętrzne dostarczanie glutationu nie zawsze jest skuteczne, a mimo możliwości samodzielnego wytwarzania, w warunkach chorobowych, stresie, przy stanach zapalnych czy niedoborowych, może dojść do jego niedostatku. Zaburzona jest zarówno synteza związku, jak i jego odnawianie. Złożony jest z reszt aminokwasów, a w ich skład wchodzi właśnie cysteina.
Znacznie skuteczniejszą opcją jest stworzenie odpowiednich warunków do jego produkcji, czyli dostarczyć niezbędne składniki. Badania potwierdzają, że suplementacja NAC pozwala na ograniczenie stresu oksydacyjnego, eliminację wolnych rodników tlenowych, a co za tym idzie zmniejszyć uszkodzenia powodowane ich aktywnością.
NAC wspiera pracę wątroby
Działanie hepatoprotekcyjne i wspomagające wątrobę jest jedną z częściej poruszanych zalet N-acetylocysteiny. To właśnie dzięki komórkom wątrobowym możliwa jest sprawna konwersja cukrowców, podczas której dochodzi choćby do zamiany glukozy na glikogen możliwy do zmagazynowania.
Co więcej, wątroba jest ośrodkiem mechanizmu detoksykacyjnego, który pozwala na usunięcie z organizmu wielu groźnych toksyn czy nawet metali ciężkich. Warto nadmienić, że tak często stosowany paracetamol, w zbyt dużych ilościach był jedną z głównych przyczyn uszkodzeń narządu.
Badania potwierdzają, że terapie, w których podawano NAC świetnie sprawdzają się w tych okolicznościach. Zmniejsza ryzyko uszkodzeń wątroby, obniża hepatotoksyczność, wspomaga regenerację, a także ogranicza rozwój niealkoholowej choroby stłuszczeniowej.
Wiele źródeł podkreśla, że aktywna biologicznie cysteina może być dobrą opcją również przy uszkodzeniach wątroby powodowanych alkoholem oraz innymi czynnikami. Pośrednio może też wspomagać eliminację wpływu ksenobiotyków.
NAC przy insulinooporności i stanach zapalnych
Wspomnieliśmy sobie, że stosowanie NAC działa korzystnie na rzecz wątroby, która jest niezbędna dla poprawnej konwersji cukrowców. Oczywiście wiemy też, że niewłaściwe nawyki żywieniowe, a szczególnie nadmiar spożywanych węglowodanów mogą doprowadzać do uszkodzeń narządu i obniżenia jego funkcji.Co więcej, jeśli przez długi czas przyjmujemy duże ilości cukrowców z diety, to komórki przestają być wrażliwe na działanie insuliny, której zadaniem jest m.in. transport glukozy. Hormon reaguje też na podniesienie poziomu cukru we krwi, a jego rolą jest ustabilizowanie tego zjawiska. Rzecz jasna powodem insulinooporności (IO) nie są jedynie węglowodany. Jest ona schorzeniem o podłożu zapalnym.
Eksperci wielokrotnie podkreślali, że korelacja NAC z glutationem i udział w mechanizmie antyoksydacyjnym są nie bez znaczenia dla prewencji oraz zwalczania stanów zapalnych, a do tego problemów glikemicznych, takich jak np. IO. Suplementacja N-acetylocysteiną może być korzystna nie tylko przy stanach przedcukrzycowych, ale również cukrzycy typu 2. Dodatkowo, jest w stanie zmniejszać ilość cząsteczek o charakterze prozapalnym.
Glutation i działanie redukujące stany zapalne oddziałuje pozytywnie na receptory insulinowe. Badania potwierdzają, że przy jej stosowaniu zmniejsza się stan zapalny w samych komórkach tłuszczowych, a tym samym obniża się ilość zniszczeń receptorów, jednocześnie poprawiając insulino wrażliwość.
NAC – oskrzela i płuca
Faktem jest, że NAC pomaga redukować stany zapalne, o czym wspomnieliśmy sobie wyżej. Zgodnie z danymi, bardzo dobrze się to sprawdza w kontekście przewlekłego zapalenia oskrzeli. Druga kwestia jest taka, że suplementacja w znacznym stopniu wspomaga mechanizm przeciwutleniający, a wspomniany problem jest powodowany uszkodzeniami oksydacyjnymi. Nic dziwnego, że cysteina w takiej formie jest naszym dobrym sprzymierzeńcem. Ilość wolnych rodników tlenowych na obszarze oskrzeli ulega obniżeniu, a my odczuwamy ulgę.
Co z płucami? Najczęściej mówi się o roli N-acetylocysteiny w POChP, czyli przewlekłej abturacyjnej chorobie płuc. Ta również powodowana jest uszkodzeniami oksydacyjnymi, czyli długotrwałym działaniem reaktywnych form tlenu / agresywnych wolnych rodników.
Do spustoszeń dochodzi w wyniku stanów zapalnych tkanki płucnej. Jaka w tym rola NAC? Otóż kolejny raz chodzi o glutation, konkretnie w płucach, a co za tym idzie zmniejszenie uszkodzeń komórkowych oraz tkankowych wywoływanych destrukcyjnym działaniem oksydacyjnym.
Eksperci zauważyli, że suplementacja odpowiednimi dawkami środka może w znacznym stopniu obniżyć koncentrację i wytwarzanie szkodliwych rodników, co jest efektem ubocznym terapii tlenowej stosowanej przy POChP.
NAC dobry dla kobiet
Poza oczywistymi właściwościami N-acetylocysteiny, istnieją jeszcze takie, na których mogą skorzystać tylko kobiety. Chodzi o PCOS, które wbrew pozorom dotyka sporej części kobiet w wieku rozrodczym - nawet ok. 20%.
Rzecz jasna nie posiadamy kompletnej wiedzy na temat wszystkich mechanizmów rzutujących na rozwój zespołu policystycznych jajników. Faktem jest, że jest to wieloczynnikowy zespół chorobowy z czynnikami natury genetycznymi, środowiskowymi oraz epigenetycznymi. Niemniej jednak niektóre źródła zaznaczają, że kontrolowane podawanie odpowiednich dawek NAC może działać podobnie do klomifenu wykorzystywanego w trakcie terapii PCOS.
Dobrze też pamiętać, że zespół policystycznych jajników jest często powiązany z insulinoopornością. Zatem zarówno NAC, jak i berberyna, działająca w sposób zbliżony do metforminy (z wyłączeniem możliwych, charakterystycznych dla środka skutków ubocznych), mogą okazać się pomocne.
