RZS - przyczyny, objawy, diagnoza

RZS, czyli reumatoidalne zapalenie stawów, zaliczane jest do chorób autoimmunologicznych. Jej cechą charakterystyczną są przewlekłe stany zapalne na obszarze błon maziowych stawów (najczęściej tych mniejszych – rzadziej obejmuje większe stawy, takie jak kolanowy czy barkowy). Typowe leczenie ma na celu doprowadzić do stanu remisji, wyciszając objawy, które w znacznym stopniu utrudniają życie codzienne osoby chorej. Co więcej, remisja jest niestety dość rzadkim zjawiskiem, a nawet w przypadku agresywnej terapii nie ma 100% gwarancji. Trzeba pamiętać, że choroby autoimmunologiczne to bardzo trudny przeciwnik, zatem odpowiednie kroki powinny być poprzedzone badaniami i konsultowane ze specjalistą. Ponadto, oprócz typowych metod, wskazana będzie zmiana diety, trybu życia na zdrowszy oraz stosowna suplementacja.

Czym jest RZS i jak się objawia?

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) jest układową chorobą tkanki łącznej typu przewlekłego, za podłoże której uznaje się kłopoty immunologiczne oraz stany zapalne. Stany zapalne obejmują zazwyczaj małe stawy – palce u rąk, nadgarstki, ramiona, stopy. Rzadziej dotykają większych obszarowo stawów, jak biodra czy kolana, choć rzecz jasna nie jest to niemożliwe. Chorobie towarzyszą obrzęki stawów, opuchlizna oraz dolegliwości bólowe. Charakterystyczna dla przebiegu RZS jest również poranna sztywność, uniemożliwiająca swobodne poruszanie. Wraz z bólem i wspomnianymi obrzękami, można powiedzieć, że po przebudzeniu jest się praktycznie wyłączonym ze standardowych do tej pory aktywności. Co więcej, choroba ma charakter nawrotowy, zatem objawy mogą utrzymywać się dość długi czas, nagle zniknąć, a następnie ponownie wrócić.

Jakie są przyczyny?

Warto wiedzieć, że częściej mogą chorować osoby prowadzące niezdrowy tryb życia, szczególnie palące papierosy (ryzyko może pozostać zwiększone nawet kilka lat po zerwaniu z nałogiem). Za jeden z czynników chorobowych uznaje się wysoką ekspozycję na stres… W takich warunkach dochodzi do wzmożonej produkcji cytokin zapalnych, takich jak np. IL-6 czy IL-10. Ponadto zwiększa się produkcja kortyzolu. Nierzadko podkreśla się, że zaburzenia flory bakteryjnej, a szczególnie nieszczelne jelita mogą znacznie zwiększać ryzyko wystąpienia reumatoidalnego zapalenia stawów. Nie bez znaczenia jest tu aspekt żywieniowy. Tym bardziej, że w dzisiejszych czasach wysoko przetworzona żywność jest właściwie na porządku dziennym. Bardzo dobre wyniki przy RZS przynosi dieta przeciwzapalna, która przy okazji powinna cechować się produktami odżywczymi, czyli także jak najmniej przetworzonymi. Zatem, jeśli chodzi o kroki żywienie, istotne będzie:

• wyeliminowanie produktów wysoko przetworzonych,
• skupienie się na produktach bogato odżywczych,
• wdrożenie produktów sprzyjających redukcji stanów zapalnych,
• zwiększenie udziału witamin (np. witamin E, C, D3) i minerałów (np. cynk, magnez, selen),
• wprowadzenie większej ilości źródeł antyoksydantów,
• wyeliminowanie z diety tłuszczów trans,
• zadbanie o wyższe spożycie kwasów EPA, DHA (Omega 3),
• wyeliminowanie rafinowanych węglowodanów,
• wprowadzenie naturalnych źródeł kolagenu (np. wywary robione na kościach).

Do niewłaściwego trybu życia zaliczymy też niedostateczną regenerację psycho - fizyczną, brak snu oraz zaburzenia rytmu dobowego.

Kto przede wszystkim znajduje się w grupie ryzyka?

Statystyka mówi, że RZS znacznie częściej dotyka kobiet, aniżeli mężczyzn. Będąc dokładniejszym, wiele źródeł podaje, że kobiety zapadają na chorobę nawet trzy razy częściej, co czyni naprawdę sporą różnicę, jeśli chodzi o ryzyko. Wiadomo, że przy kłopotach autoimmunologicznych istotną informacją będzie ta dotycząca historii chorób członków naszej rodziny. Czynnika genetycznego nie da się wykluczyć, aczkolwiek nie jest jedynym elementem rzutującym na ryzyko wystąpienia RZS. W ramach ciekawostki, warto wiedzieć, że przy objawach cechujących chorobę, specjaliści mogą zlecić badanie genetyczne nakierowane na profil HLA-DQ2 i HLA-DQ8. Dlaczego? Naukowcy potwierdzają, że istnieje związek między celiakią, a reumatoidalnym zapaleniem stawów, więc takie badanie będzie odpowiednim krokiem, aby lepiej określić naturę problemu. U wielu osób z RZS zaobserwowano przeciwciała przeciw gliadynie i/lub transglutaminazie. Ponadto gluten jest znanym wyzwalaczem stanów zapalnych. Istnieje zatem opcja, że nadmierne spożycie produktów go zawierających może zarówno podnosić ryzyko wystąpienia, jak i zaostrzyć przebieg choroby.

Diagnozowanie RZS

W okolicznościach występowania typowych dla reumatoidalnego zapalenia stawów symptomów, specjalista kieruje na badania, aby potwierdzić naturę problemu. W poczet podstawowego pakietu, nastawionego na RZS, należą:

• czynnik reumatoidalny (RF),
• przeciwciała ANA,
• dość często zleca się także badanie anty-CCP,
• biomarkery stanu zapalnego (np. CRP czy OB).

Eksperci sugerują, że dobrym pomysłem okazuje się sprawdzenie poziomu cytokin prozapalnych – szczególnie, jeśli wyniki pozostałych testów nie pozwoliły na jednoznaczną diagnozę. Poza tym poziom cytokin może być dobrą wskazówką, że problem może bardziej rozwinąć się w przyszłości. Wskazuje on na możliwość zaburzeń pracy układu immunologicznego i najwcześniej alarmuje o potencjalnych kłopotach na tym polu.